Trong Sushruta Samhita, Sushruta dành hẳn 01 phần lớn để viết về nhãn khoa (khoa học về mắt), thể hiện sự hiểu biết tinh tế và hệ thống về cấu trúc – bệnh lý – và phẫu thuật mắt, vốn là lĩnh vực rất tinh vi và rủi ro cao.
👁️ Nhãn khoa theo Sushruta – "Shalakya Tantra"
Trong Ayurveda, y học về tai–mũi–họng–mắt được gọi chung là Shalakya Tantra, trong đó mắt (Netra) là 01 ngành quan trọng nhất.
Sushruta được xem là người đầu tiên mô tả phẫu thuật đục thủy tinh thể và hàng chục bệnh lý về mắt.
🧠 Cấu trúc giải phẫu mắt theo Sushruta
Sushruta mô tả mắt gồm 5 lớp mô (Patala) và 6 thành phần chính. Dù không trùng khớp hoàn toàn với giải phẫu hiện đại, nhưng cực kỳ gần:
| 🔢 Số lớp | 🧬 Tên gọi cổ đại | 📖 Gần giống hiện đại |
|---|---|---|
| 1️⃣ | Bahya Patala | Màng kết – giác mạc |
| 2️⃣ | Rohita Patala | Mống mắt – thủy dịch |
| 3️⃣ | Tamra Patala | Võng mạc |
| 4️⃣ | Paksha Patala | Dây thần kinh thị giác |
| 5️⃣ | Sandhi Patala | Dịch kính, màng trong suốt |
Ông đặc biệt nhấn mạnh vai trò của thủy tinh thể (Drishti Sthala) trong thị lực – rất sát với hiểu biết hiện đại.
⚕️ Các bệnh mắt theo phân loại của Sushruta
Sushruta mô tả tới 76 loại bệnh lý mắt 😲, chia thành các nhóm:
| 🔍 Nhóm bệnh | 🩺 Ví dụ cụ thể |
|---|---|
| Mi mắt (Vartma) | lẹo, viêm bờ mi, sưng mi |
| Kết mạc (Sandhi) | đau mắt đỏ, viêm kết mạc |
| Giác mạc (Krishna Mandala) | loét, đục, trầy xước |
| Thủy tinh thể (Drishti Mandala) | đục thủy tinh thể (Linganasha) |
| Toàn bộ nhãn cầu | viêm nhãn cầu, teo mắt |
🔬 Phẫu thuật đục thủy tinh thể – “Couching”
Đây là phần nổi bật nhất của Sushruta trong nhãn khoa.
✂️ Kỹ thuật "Linganasha Shastra Karma":
"Nếu người bệnh mờ dần ánh sáng, thấy như tấm màng trắng, thì cần dùng kim (Salaka) đẩy lệch thủy tinh thể để ánh sáng trở lại."
| 🔧 Giai đoạn | 🔍 Chi tiết |
|---|---|
| 1. Chuẩn đoán | Quan sát ánh sáng phản chiếu kém trong mắt, bệnh nhân mờ dần, không đau |
| 2. Vệ sinh mắt | Dùng thuốc nhỏ mắt từ mật ong, nghệ, sữa bò đun |
| 3. Gây tê | Xông bằng thảo dược có chất gây tê nhẹ như Datura |
| 4. Phẫu thuật | Dùng kim cong (Jabamukhi Salaka) đẩy lệch thủy tinh thể ra khỏi trục thị giác (phương pháp couching) |
| 5. Hậu phẫu | Rửa mắt bằng nước thuốc, nhỏ dầu ghee, che kín mắt bằng vải sạch trong 7 ngày |
⚠️ Phương pháp này không lấy thủy tinh thể ra ngoài mà chỉ đẩy sang một bên – tương tự kỹ thuật "couching" từng phổ biến ở châu Âu thời Trung cổ.
🌿 Điều trị không phẫu thuật (Bhesaja)
Sushruta sử dụng rất nhiều thuốc nhỏ mắt thảo dược (Anjana), thuốc uống (Kashaya), và xông hơi mắt (Netra Swedana) để chữa các bệnh nhẹ hoặc sau phẫu thuật.
-
🧴 Anjana Rasakriya: thuốc nhỏ mắt từ hoa hồng, nghệ, mật ong
-
🌿 Tarpana: liệu pháp nhỏ bơ sữa ghee giữ mắt sáng
-
💨 Fumigation (Dhoompana): xông thuốc mắt giúp giảm viêm
📚 Tầm ảnh hưởng
| 📅 Giai đoạn | 🔥 Ảnh hưởng |
|---|---|
| Thế kỷ 6 TCN | Sushruta mô tả "phẫu thuật mắt" sớm hơn cả Hippocrates |
| Trung đại | Kỹ thuật Couching lan truyền từ Ấn Độ sang Ba Tư, Ả Rập rồi đến châu Âu |
| Ngày nay | Được xem là nền tảng lịch sử của ngành nhãn khoa phẫu thuật |
✅ Tổng kết
Sushruta là người đầu tiên hệ thống hóa nhãn khoa, từ chẩn đoán, điều trị bằng thảo dược, đến các phẫu thuật phức tạp như:
-
Đục thủy tinh thể
-
Lẹo, viêm giác mạc
-
U, áp xe mi mắt
-
Vết thương xuyên mắt
🎓 “The eye is the lamp of the body. If it is harmed, the path becomes dark.” – Sushruta
👁️✨ [ 🧿 Made by AI – Vision Reframed, Wisdom Retained ]
Nhận xét
Đăng nhận xét