🏅Giải nobel 1955 Hugo Theorell 🇸🇪🔬Enzyme oxy hóa khử và trao đổi chất

vào

🏅 Giải Nobel Sinh lý học & Y khoa 1955 — Hugo Theorell

👤 Nhà khoa học: Axel Hugo Theodor Theorell (1903 – 1982) – 🇸🇪 Thụy Điển
📌 Lý do trao giải: "Vì những khám phá liên quan đến bản chất và cơ chế hoạt động của các enzyme oxy hóa-khử" (for his discoveries concerning the nature and mode of action of oxidation enzymes).


1. Bối cảnh khoa học

  • Đầu thế kỷ 20, khoa học đã biết về enzyme — chất xúc tác sinh học — nhưng hiểu biết về cấu trúc và cách hoạt động của chúng còn rất hạn chế.

  • Các enzyme oxy hóa-khử (oxidoreductases) đóng vai trò trung tâm trong trao đổi chất: chúng xúc tác phản ứng chuyển electron giữa các phân tử, ảnh hưởng đến hô hấp tế bào, sản xuất năng lượng và khử độc.

  • Việc hiểu rõ chúng có ý nghĩa không chỉ cho sinh hóa cơ bản mà còn cho y học, nhất là các bệnh liên quan đến rối loạn chuyển hóa.

2. Các phát hiện nổi bật của Hugo Theorell

Theorell tập trung nghiên cứu flavoprotein và các enzyme chứa hem:

  1. Xác định thành phần hóa học của flavoprotein

    • Nghiên cứu lactate dehydrogenase, succinic dehydrogenase, chứng minh chúng chứa FAD (flavin adenine dinucleotide) hoặc FMN (flavin mononucleotide) là nhóm ngoại (prosthetic group) thiết yếu.

    • Mở đường cho việc hiểu cơ chế vận chuyển electron qua chuỗi hô hấp.

  2. Cấu trúc và hoạt động của peroxidase

    • Năm 1941, ông tách và tinh chế peroxidase từ cây cải ngựa, xác định chúng có nhóm hem tương tự hemoglobin nhưng chức năng khác hẳn.

    • Nghiên cứu cơ chế phân hủy hydrogen peroxide và vai trò bảo vệ tế bào khỏi oxy hóa.

  3. Phát hiện cơ chế “liên kết thuận nghịch” của coenzyme

    • Chỉ ra rằng coenzyme (như NAD⁺, FAD) liên kết với apoenzyme để tạo holoenzyme, và sự tách/gắn này là cơ sở điều hòa hoạt động enzyme.

  4. Ứng dụng cho sinh lý & y học

    • Giải thích cơ chế enzyme trong chuỗi vận chuyển electron và quá trình phosphoryl hóa.

    • Nền tảng cho nghiên cứu bệnh lý liên quan đến thiếu hụt enzyme hoặc coenzyme (ví dụ: thiếu vitamin B₂ ảnh hưởng đến flavoprotein).

3. Tác động lâu dài

  • Công trình của Theorell giúp:

    • Giải mã cơ chế enzyme hô hấp → cơ sở để hiểu chuyển hóa năng lượng.

    • Mở hướng phát triển thuốc ức chế enzyme trong điều trị.

    • Đặt nền móng cho sinh hóa hiện đại và công nghệ enzyme.

  • Nhiều kỹ thuật tách, tinh chế enzyme hiện nay kế thừa từ phương pháp của ông.

4. 01 vài thông tin thú vị

  • Hugo Theorell nhận Nobel khi mới 52 tuổi.

  • Ông làm việc phần lớn sự nghiệp tại Viện Y học Karolinska, Thụy Điển.

  • Ngoài khoa học, Theorell còn là 01 nghệ sĩ violin và từng tham gia dàn nhạc.

  • Trong bài giảng Nobel, ông mô tả enzyme “như những cỗ máy sinh học cực nhỏ, có độ chính xác hơn cả đồng hồ Thụy Sĩ”.

📚 Tài liệu tham khảo:

🎖️ Tóm tắt nhanh:
Hugo Theorell đã giải mã cách các enzyme oxy hóa-khử hoạt động bằng cách xác định cấu trúc, coenzyme liên kết và cơ chế vận chuyển electron — nền tảng cho hiểu biết về hô hấp tế bào và trao đổi chất.

✨ Made by AI – Science, served with precision & passion 🔬

Location: 230/2 Hai Bà Trưng, Phường Tân Định, Quận 1, Hồ Chí Minh, Việt Nam

Nhận xét

Đăng nhận xét