📜Chương thứ ba – Nidānasthāna

Dưới đây là phần trích dịch và diễn giải chương thứ ba – Nidānasthāna (निदानस्थान) trong Ashtanga Hridaya của danh y Vagbhata , trọng tâm về nguyên nhân sinh bệnh và cách nhận biết sớm – nền tảng hình thành tư tưởng y học phòng bệnh và chẩn đoán sớm trong Ayurveda . 📘 NIDANASTHANA – Chẩn đoán & Nguyên nhân học 📜 Tên tiếng Phạn Nidānasthāna (निदानस्थान) 💡 Nghĩa đen “Phần nói về nguyên nhân khởi phát bệnh tật” 🔢 Vị trí Phần 3 trong 6 phần chính của Ashtanga Hridaya 📌 Nội dung chính Phân tích nguyên nhân gây bệnh, cách phát hiện sớm, triệu chứng đầu tiên, bệnh học theo từng hệ cơ quan ✨ Trích đoạn tiêu biểu & Diễn giải 🌪️ 1. Gốc rễ của bệnh – rối loạn Dosha Sanskrit: Dosha dhatu mala mulyatvam hi roganam Dịch nghĩa: “Rối loạn trong Dosha (khí), Dhatu (mô sống), và Mala (chất thải) là căn nguyên của mọi bệnh.” 🔍 Giải thích: Bệnh không sinh ra từ bên ngoài, mà từ bên trong – khi 3 yếu tố cơ bản (Vata, Pitta, Kapha) mất cân bằng. Ayurve...

🏆Giải Nobel 1950 - Edward Kendall, Tadeus Reichstein & Philip Hench - 🇺🇸 🇨🇭 🇺🇸 💊 Hormone tuyến thượng thận (cortisol)

Dưới đây là phần trình bày chi tiết về Giải Nobel Sinh lý học hoặc Y học năm 1950 được trao cho 03 nhà khoa học với công trình khám phá mang tính đột phá về hormone tuyến thượng thận, đặc biệt là cortisol:


🏆 Giải Nobel Sinh lý học hoặc Y học năm 1950

👨‍🔬 Nhà khoa học 🇺🇸 Edward Calvin Kendall 🇨🇭 Tadeus Reichstein 🇺🇸 Philip Showalter Hench
📍 Quốc tịch Hoa Kỳ Thụy Sĩ Hoa Kỳ

Edward Calvin Kendall

Tadeus Reichstein

Philip Showalter Hench

🔍 Công trình nghiên cứu được trao giải

💊 Phát hiện và ứng dụng hormone tuyến thượng thận – đặc biệt là cortisol (còn gọi là compound E) trong điều trị bệnh.

  • Edward Kendall Tadeus Reichstein:
    → Độc lập nhau, họ phân lập và xác định cấu trúc hóa học của hormone vỏ tuyến thượng thận, đặc biệt là cortisol, vào thập niên 1930.
    Kendall đặt tên cho hormone này là compound E.
    Reichstein có công tổng hợp và phân tích nhiều hormone vỏ thượng thận khác (nhóm corticosteroid), gọi là chuỗi hợp chất Reichstein.

  • Philip Hench:
    → Bác sĩ chuyên khoa thấp khớp tại Mayo Clinic.
    → Nhận thấy rằng 01 số bệnh nhân mắc bệnh viêm khớp dạng thấp (rheumatoid arthritis) có cải thiện khi mang thai hoặc mắc vàng da (làm tăng cortisol tự nhiên).
    → Phối hợp cùng Kendall để dùng cortisol tinh khiết điều trị bệnh nhân viêm khớp dạng thấp – hiệu quả rất ấn tượng.


💡 Ý nghĩa y học và xã hội

💥 Tác động lớn 🧬 Khai phá cơ chế sinh học của hormone tuyến thượng thận – đặc biệt là glucocorticoid, góp phần tạo nền móng cho ngành nội tiết học hiện đại.
💉 Ứng dụng Cortisol và các steroid tương tự (như prednisone, dexamethasone...) được dùng để chống viêm, ức chế miễn dịch, điều trị các bệnh như: viêm khớp, lupus, hen suyễn, dị ứng, ghép tạng...
🧪 Kỹ thuật Phát triển các kỹ thuật tách chiết, tinh chế hormone từ mô động vật – một bước tiến lớn trong dược lý học và sinh hóa học.

🧠 01 số điều thú vị

  • Kendall Hench cùng làm việc tại Mayo Clinic – nơi đã phát triển cortisol thành thuốc điều trị thực tế.

  • Reichstein sau đó còn có những đóng góp lớn trong nghiên cứu vitamin C.

  • Cortisol trở thành “ngôi sao sáng” của dược học trong thập niên 1950 – mở đầu cho kỷ nguyên steroid trị liệu.


🎖️ Câu nói nổi tiếng từ các hội đồng Nobel:

Cortisol không chỉ là 01 hormone – nó là chiếc chìa khóa sinh hóa mở cánh cửa khống chế viêm và miễn dịch.”


✨ [ Made by AI ] • Illuminating History with Precision & Passion 🧠📚

Xem thêm bài viết về Cortisol vs Melatonin tại đây.

Nhận xét