🏅Giải nobel 1967 Ragnar Granit, Haldan Keffer Hartline & George Wald 🇸🇪 🇺🇸 🇺🇸 👁️ Cơ chế sinh học của thị giác

vào

 🏅Giải Nobel Y học và Sinh lý học năm 1967 được trao chung cho 03 nhà khoa học:

  • Ragnar Granit 🇸🇪 (Thụy Điển)

  • Haldan Keffer Hartline 🇺🇸 (Mỹ)

  • George Wald 🇺🇸 (Mỹ)

vì những phát hiện nền tảng về cơ chế sinh học của thị giác 👁️.

Ragnar Granit

Haldan Keffer Hartline

George Wald


🔎 Nội dung nghiên cứu & đóng góp

1. Ragnar Granit (1900–1991) 🇸🇪

  • Chuyên nghiên cứu sinh lý học của võng mạc.

  • Ông chứng minh rằng võng mạc không chỉ là “màn ảnh thụ động” nhận ánh sáng, mà còn xử lý tín hiệu thần kinh trước khi truyền lên não.

  • Phát hiện ra sự tồn tại của nhiều loại tế bào cảm quang với đáp ứng khác nhau (nhạy với ánh sáng đỏ, xanh lá, xanh lam) → nền tảng cho thuyết tam sắc (trichromatic theory) trong cảm nhận màu sắc.

2. Haldan Keffer Hartline (1903–1983) 🇺🇸

  • Nhà tiên phong trong việc dùng điện sinh lý học để nghiên cứu mắt động vật (ếch, cua móng ngựa – Limulus).

  • Ghi nhận được tín hiệu điện từ các tế bào đơn lẻ trong võng mạc.

  • Khám phá cơ chế ức chế bên (lateral inhibition): khi một tế bào thần kinh thị giác hưng phấn, nó làm giảm đáp ứng của các tế bào lân cận → tạo ra hiện tượng tương phản cạnh biên (edge contrast), nền tảng cho việc nhìn rõ hình dạng, biên giới vật thể.

3. George Wald (1906–1997) 🇺🇸

  • Nghiên cứu hóa sinh của sắc tố thị giác (visual pigments) trong võng mạc.

  • Phát hiện vai trò của vitamin A và retinal (retinene) trong quá trình thị giác quang hóa.

  • Giải thích cơ chế tái sinh rhodopsin (sắc tố ở tế bào que) sau khi bị ánh sáng phân hủy → giúp mắt thích nghi với bóng tối.

  • Công trình của ông mở đường cho hiểu biết về quáng gà (night blindness) do thiếu vitamin A.

🧩 Ý nghĩa khoa học & ứng dụng

  • Làm rõ cơ chế thần kinh – hóa sinh của quá trình thị giác: từ thu nhận ánh sáng → chuyển hóa tín hiệu → xử lý hình ảnh ở não.

  • Nền tảng cho ngành thần kinh thị giác (visual neuroscience).

  • Ứng dụng trong chẩn đoán và điều trị bệnh mắt: thoái hóa võng mạc, mù màu, quáng gà.

  • Góp phần vào các công nghệ hiện đại như cảm biến ảnh, AI nhận diện hình ảnh dựa trên mô hình sinh học của mắt.

📌 Tóm lại:

  • Granit → phân tích chức năng tế bào cảm quang & màu sắc.

  • Hartline → cơ chế thần kinh & ức chế bên trong võng mạc.

  • Wald → hóa sinh của sắc tố thị giác và vai trò vitamin A.

Ba đóng góp này kết hợp lại đã giải mã cơ chế sinh học cốt lõi của thị giác 👁️ – một trong những bước tiến vĩ đại của y học thế kỷ 20.

✨ Made by AI – Illuminating vision through science 👁️🔬


Từ kiến thức của giải Nobel 1967 (Granit – Hartline – Wald), ta rút ra được vài nguyên tắc để luyện cho mắt khỏe và cải thiện chức năng thị giác:

🏋️‍♂️ Các bài tập & thói quen dựa trên cơ chế Nobel

1. Dựa trên George Wald (sắc tố thị giác & vitamin A)

  • Ăn uống hỗ trợ:

    • Bổ sung thực phẩm giàu vitamin A (cà rốt 🥕, khoai lang 🍠, gan động vật, trứng 🥚, rau lá xanh 🥬).

    • Ăn thêm thực phẩm có lutein & zeaxanthin (rau bina, bông cải xanh, ngô 🌽) giúp bảo vệ võng mạc.

  • Thói quen:

    • Khi ở trong tối, hãy để mắt có thời gian thích nghi dần với bóng tối (dark adaptation) thay vì nhìn chói sáng ngay.

    • Tránh màn hình quá sáng ban đêm → giúp bảo vệ sắc tố rhodopsin trong tế bào que.

2. Dựa trên Ragnar Granit (võng mạc xử lý màu sắc)

  • Bài tập màu sắc:

    • Nhìn lần lượt các mảng màu cơ bản (đỏ 🔴, xanh lá 🟢, xanh dương 🔵) trong 20–30 giây → nhắm mắt → chú ý “ảnh dư màu” (afterimage).

    • Lặp lại giúp tăng độ nhạy với sự thay đổi màu và cải thiện sự linh hoạt của tế bào nón.

  • Ứng dụng thực tế:

    • Khi đọc sách/biểu đồ nhiều, hãy xen kẽ nhìn vào vật có màu sắc nổi bật để “reset” võng mạc.

3. Dựa trên Hartline (ức chế bên & nhận diện cạnh biên)

  • Bài tập tương phản:

    • Nhìn các hoa văn sọc đen trắng (càng sắc nét càng tốt), hoặc chữ đen trên nền trắng.

    • Giúp luyện khả năng nhận diện biên và hình dạng – nơi cơ chế ức chế bên hoạt động mạnh.

  • Bài tập “edge focus”:

    • Quan sát viền một vật thể (cửa sổ, khung tranh, cạnh bàn), tập trung vào độ tương phản sáng – tối.

    • Giúp tăng cường sự chính xác trong phân tích tín hiệu ở võng mạc.

⏱️ Quy tắc 20–20–20 (bổ sung hiện đại)

  • Cứ 20 phút làm việc với màn hình → nhìn ra xa 20 feet (~6m) trong 20 giây.

  • Dựa trên nguyên lý cho võng mạc nghỉ & tái cân bằng sắc tố thị giác (theo Wald).

🧘‍♂️ Thiền cho mắt

  • Nhắm mắt, xoa hai lòng bàn tay cho nóng → áp nhẹ lên mắt (palming).

  • Giúp giảm kích thích võng mạc quá mức và cho tế bào cảm quang “tái tạo” (liên quan cơ chế rhodopsin).

📌 Kết luận:
Dựa trên các phát hiện Nobel, ta có thể luyện mắt bằng:

  • Dinh dưỡng + nghỉ ngơi (theo Wald).

  • Bài tập màu sắc (theo Granit).

  • Bài tập tương phản & cạnh biên (theo Hartline).

👉 Đây không thay thế cho điều trị y khoa, nhưng giúp võng mạc linh hoạt, cải thiện nhận biết màu – sáng tối – hình dạng và bảo vệ mắt trong thời đại màn hình số.

👁️✨ Made by AI – Training vision with Nobel insights


Nhiều người hay nghĩ công nghệ màn hình (QLED, OLED, Mini-LED…) chủ yếu là “màu sắc”, nhưng thực ra còn nhiều yếu tố khác ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm và sức khỏe của mắt chứ không chỉ màu.

1. Các công nghệ mới KHÔNG chỉ khác về màu

Ngoài màu sắc, chúng khác ở:

  • Độ sáng & độ tương phản

    • OLED: điểm ảnh tắt hoàn toàn → “đen tuyệt đối”, tương phản vô cực.

    • QLED / Mini-LED: độ sáng đỉnh cao hơn, nhưng đen chưa sâu bằng OLED.

  • Góc nhìn

    • OLED: gần như không thay đổi màu khi nhìn nghiêng.

    • QLED/Mini-LED (LCD nền VA): màu dễ nhạt và giảm sáng khi xem từ cạnh.

  • Tốc độ phản hồi & chuyển động

    • OLED: pixel bật/tắt cực nhanh → hình chuyển động mượt, ít nhòe.

    • QLED/Mini-LED: chậm hơn một chút do bản chất LCD.

  • Nguy cơ lưu ảnh (burn-in)

    • OLED: có thể gặp nếu hiển thị logo tĩnh lâu ngày.

    • QLED/Mini-LED: gần như không có vấn đề này.

2. Tối ưu cho mắt: không chỉ độ phân giải 📺👁️

Độ phân giải (Full HD, 4K, 8K) giúp hình ảnh sắc nét hơn, nhưng không phải yếu tố quan trọng nhất cho mắt.
Có 4 thứ ảnh hưởng nhiều hơn:

  1. Độ sáng & HDR
    Nếu màn quá sáng trong phòng tối → gây chói, mỏi mắt.
    Nếu quá tối trong phòng sáng → mắt phải căng nhiều để nhìn rõ.

  2. Tần số quét (refresh rate)

    • 60Hz so với 120Hz: chuyển động mượt, mắt ít căng hơn (đặc biệt khi xem thể thao hoặc chơi game).

  3. Chống nhấp nháy (Flicker-free)
    Một số TV dùng PWM (điều chế độ rộng xung) để điều chỉnh độ sáng → tạo nhấp nháy khó thấy, nhưng lâu dài gây mỏi mắt. OLED & Mini-LED cao cấp thường có công nghệ chống flicker tốt hơn.

  4. Lọc ánh sáng xanh & chế độ ban đêm

    • Ánh sáng xanh (blue light) quá nhiều buổi tối có thể ảnh hưởng giấc ngủ.

    • TV đời mới có chế độ “Eye Comfort Mode / Blue Light Reduction”.

3. Tóm lại

  • Độ phân giải: chỉ làm hình sắc hơn, tốt nếu ngồi gần hoặc TV lớn (4K là đủ cho hầu hết nhu cầu).

  • Quan trọng cho mắt: độ sáng hợp lý, tương phản, tần số quét cao, giảm flicker và ánh sáng xanh.

  • Công nghệ mới (OLED, Mini-LED): không chỉ đẹp hơn về màu, mà còn giúp mắt dễ chịu hơn nếu dùng đúng cách (chế độ xem phim ban đêm, Eye Comfort).

👉 Nếu tiến sĩ M muốn, tôi có thể làm bảng so sánh “TỐT CHO MẮT” giữa QLED, OLED, Mini-LED, LED thường — để thấy rõ công nghệ nào thật sự phù hợp cho mắt.

Có cần tôi lập bảng đó không?

✨ Made by AI – Visual Clarity meets Eye Comfort 👁️💡

Location: Quận 13, 75013 Pa ri, Pháp

Nhận xét

Đăng nhận xét